Overslaan en naar de inhoud gaan

Titiaans oeuvre

Voor schilders als Rubens en Van Dyck waren Titiaans fabelachtige techniek en kleurgebruik een begrip. Geen wonder dat hij de groten der aarde schilderde. Lees hier meer over zijn werk.

Titiaan schilderde tussen de 250 en 300 schilderijen, waaronder religieuze voorstellingen, intiemere devotiestukken en werken met een klassieke thematiek.

 

Visuele equivalenten van gedichten

In mythologische voorstellingen zoals de Poesie, een reeks grote schilderijen waaraan hij in 1551 in opdracht van de Spaanse koning Filips II begon, leefde Titiaan zich uit in de weergave van bijna tastbare naakte lichamen van godinnen, goden en helden.

Titiaan, Diana en Callisto, National Gallery

Geïnspireerd door de Metamorphosen van de Romeinse dichter Ovidius, beschouwde Titiaan deze werken als visuele equivalenten van gedichten. Tijdens zijn verblijf in Madrid in 1628 heeft Rubens verschillende schilderijen uit de Poesie gekopieerd.

 

Virtuoos portrettist

Daarnaast ontpopte Titiaan zich ook tot een virtuoos portrettist die over een feilloos inlevingsvermogen beschikte. Hij schilderde de groten der aarde: Venetiaanse dogen, de Franse koning Frans I, keizer Karel V en diens zoon Filips II, verschillende pausen, enz. Er zijn zo'n honderd portretten van hem bewaard gebleven.

Burgerportretten zoals Portret van een dame en haar dochter zijn eerder zeldzaam in zijn oeuvre. Dit dubbelportret is het enige portret van een moeder en een kind dat we van hem kennen. 

 

Behoedzaam voor stijfheid

Titiaans portretten ogen altijd natuurlijk en zijn eenvoudig van compositie. De persoonlijkheid van de geportretteerden spreekt vooral uit de weergaves van hun gelaat en houding en niet uit allerlei bijwerk. Door een suggestie van beweging, een licht handgebaar, een kleine draaiing van het hoofd ten opzichte van de romp, of van de ogen ten opzichte van het hoofd wist Titiaan zijn composities te behoeden voor stijfheid. Het zijn kunstgrepen die Rubens, Van Dyck, Rembrandt en Velázquez verder zouden opnemen.

 

Tastbare stijl

Het is vooral in zijn schildertechniek, dat Titiaan zijn vrijheid optimaal heeft benut. Titiaan schilderde in toenemende mate gedurfder en expressiever gaan schilderen, ook in zijn portretten. Zijn schilderwijze is daarbij niet alleen afbeeldend, maar haast tastbaar. Alleen de gezichten zijn fijner geschilderd dan de rest van het lichaam of de kleding.

Warme kleuren en lichteffecten

Titiaans rijke oeuvre wordt gekenmerkt door warme kleuren en lichteffecten. Al in zijn eigen tijd golden die stijlkenmerken als typisch voor de Venetiaanse renaissanceschilderkunst.

Non finito

In de loop van zijn carrière schildert Titiaan gaandeweg steeds breder en schetsmatiger. Ook op Portret van een dame en haar dochter heeft Titiaan hier en daar met een schitterende losse toets geschilderd.

De werken uit zijn late periode zijn soms zo los gepenseeld dat ze onaf lijken. Dit zogeheten non finito werd zeer bewonderd, niet alleen door tijdgenoten maar ook door latere generaties. Voor zeventiende-eeuwse schilders als Rubens, Van Dyck, Rembrandt en Velázquez waren Titiaans kleurgebruik en zijn fabelachtige techniek, vooral in zijn late schilderijen, een begrip.

 

Onafgewerkte composities

Toch bleven Titiaans schilderijen soms ook écht onafgewerkt. Titiaan werkte lang aan zijn composities. Jacopo Palma de Jongere, een tijdgenoot, beschreef hoe Titiaan aan verschillende schilderijen tegelijkertijd werkte. Soms liet hij ze maanden met de voorstelling naar de muur staan, om er nadien weer aan verder te werken. Portret van een dame en haar dochter is een mooi voorbeeld van zo’n onafgewerkt schilderij.

Schrijf je in op de nieuwsbrief